Wzajemne rozliczenia między byłymi konkubentami.

W przypadku uzyskania wyroku rozwodowego między byłymi już małżonkami ustaje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. W sytuacji kiedy jeden z małżonków poczynił nakłady ze swojego majątku na rzecz majątku osobistego drugiego małżonka istnieje możliwość odzyskania ich równowartości. Jednak co w przypadku osób żyjących w wolnych związkach, związkach partnerskich, kohabitacyjnych?

     W przypadku konkubentów, gdy któryś z nich czyni nakłady na majątek swojego partnera np. poprzez ponoszenie kosztów remontu nieruchomości będącej własnością konkubenta – po rozstaniu może domagać się zwrotu poniesionych wydatków

     Podstawą prawną na której można oprzeć swoje żądanie będzie art. 405 k.c. zgodnie z którym, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

     Jednakże należy pamiętać, że zgodnie z utrwalonym stanowiskiem nauki i judykatury, przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu można będzie stosować, w momencie kiedy nie wystąpi inna podstawa prawna, według której będzie możliwym uzyskanie zaspokojenia jak na przykład postanowienia art. 226–231 Kodeksu cywilnego.

     W tym przypadku bowiem konkubent, dokonując nakładów na majątek swej partnerki, musiałby działać ze świadomością, że stanie się właścicielem, że będzie uprawniony jak właściciel. Osoba dokonująca nakładów musi obejmować swoim zamiarem uzyskanie określonych praw. Nie zastosujemy tych przepisów gdy jeden z pośród konkubentów czynił nakłady nie roszcząc sobie żadnych praw do nieruchomości drugiego partnera. Aby można oprzeć swoje roszczenie na przepisach dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia czyniącego nakłady partnera nie można określić jako posiadacza samoistnego czy nawet zależnego.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego

     Jednolicie przyjmuje, że do rozliczenia konkubinatu, w tym nakładów dokonanych przez konkubentów na majątek jednego z nich, mają zastosowanie przepisy art. 405 k.c. pod warunkiem, że okoliczności faktyczne sprawy wskazują na istnienie innej podstawy prawnej tych rozliczeń.

     Pamiętać jednak należy, że Sąd opierając wyrok na podstawie przepisów dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia określi wartość nakładów według dnia wyrokowania. Dlatego mimo że termin przedawnienia roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wynosi 10 lat, to zwlekanie z wniesieniem sprawy do sądu może spowodować, że Sąd uzna, że wartość poczynionych nakładów jest obecnie niższa niż w chwili ich dokonywania.

     Taka linia orzecznicza jest prezentowana przez Sąd Najwyższy „jeżeli zwrot bezpodstawnego wzbogacenia ma nastąpić w pieniądzu, to w razie uwzględnienia powództwa zasądzeniu podlega zwrot aktualnego wzbogacenia, przez co należy rozumieć, zgodnie z art. 405 kc w zw. z art. 316 kpc i stosowanym w drodze analogii art. 363 § 2 kc, zwrot wzbogacenia istniejącego w chwili wyrokowania”.

     Sąd Najwyższy twierdzi, że odmienne rozstrzygnięcie nie pozwalałoby przywrócić prawnej równowagi majątkowej szczególnie w sytuacjach, gdy chwila uzyskania korzyści jest odległa od chwili jej zwrotu w pieniądzach. Słusznym jest zatem przyjęcie, w drodze analogii z art. 363 § 2 k.c., daty wyrokowania, a więc aktualnego stanu wzbogacenia, Co istotne przyjęcie takiego rozwiązania uzasadnia zasądzenie ustawowych odsetek z tytułu opóźnienia także od daty wyrokowania, anie od daty wcześniejszej ( Wyrok SN z dnia 12 marca 1998 r. (I CKN 522/97),